Zadatek a zaliczka
Zakup mieszkania na kredyt wiąże się z podpisaniem umowy przedwstępnej. Zabezpieczeniem takiej umowy może być wymóg wpłaty zadatku lub zaliczki, z czego zbywcy ochoczo korzystają. Czym zadatek różni się od zaliczki i która opcja jest korzystniejsza?
Wbrew pozorom zadatek i zaliczka nie są zwrotami wymiennymi, określającymi przedpłatę na poczet przyszłego zawarcia umowy sprzedaży. Skutki rozróżnienia zaliczki od zadatku odczuwalne są dopiero w momencie, kiedy umowa przyrzeczona nie dochodzi do skutku. Negocjując i podpisując umowę przedwstępną, należy pamiętać o uregulowaniu również tej kwestii, a pomocna jest w tym precyzyjna terminologia.
Zadatek jest instytucją uregulowaną w Kodeksie Cywilnym (art. 394):
Art. 394.
§ 1. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
§ 2. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.
§ 3. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.
Jeżeli strony wpisują w umowie termin „zadatek”, oznacza to, że ta forma przedpłaty ma stanowić swoiste zabezpieczenie wykonania umowy, a strona, która zrywa umowę przedwstępną, wypłaca z tego tytułu odszkodowanie stronie poszkodowanej.
Istotne jest, że przepisy Kodeksu Cywilnego dotyczące zadatku stosuje się wprost, nawet jeśli nie zostały powtórzone w umowie.
Przykład: Zadatek = 5.000.
1. Umowa nie dochodzi do skutku z winy kupującego – sprzedający zachowuje wpłacone mu przy umowie przedwstępnej 5.000 zł.
2. Umowa nie dochodzi do skutku z winy sprzedającego – sprzedający wypłaca kupującemu 10.000 (zwraca 5.000 zł wpłacone mu przy umowie przedwstępnej + 5.000 w ramach zadośćuczynienia).
Inaczej jest z zaliczką, którą co do zasady wpłaca się na poczet przyszłej należności, ale nie jako zabezpieczenie. Z tego powodu w przypadku niedojścia do skutku umowy przyrzeczonej stronie, która wpłaciła zaliczkę, przysługuje jej zwrot. Stronie, która zaliczkę przyjmuje nie przysługuje prawo zatrzymania tej kwoty, ponieważ zaliczka w przeciwieństwie do zadatku nie pełni roli odszkodowawczej. Elastyczne podejście do instytucji zaliczki wzmacnia fakt, że nie jest uregulowania przepisami Kodeksu Cywilnego, zatem kwestia uregulowania zaliczki pozostawiona została swobodnemu uznaniu stron i jest zwyczajowo zawarta w umowie przedwstępnej w osobnym punkcie.
Przy założeniu równości stron oraz porównywalnej mocy negocjacyjnej można podsumować, że kontrahenci pewni pomyślnego zakończenia transakcji częściej decydują się na zastosowanie mocniej wiążącego zadatku. Natomiast w sytuacji niepewności, np. co do uzyskania kredytu, warto rozważyć umówienie się na zaliczkę i warunki jej odzyskania, w przypadku zaistnienia niesprzyjających okoliczności.
Autorzy:
- Łukasz Ciołko
Umowa przedwstępna na rynku wtórnym – na co zwrócić uwagę?
Zwyczajowo negocjacje przy zakupie mieszkania kojarzą się z targowaniem się o cenę. Warto, aby ustalając warunki transakcji nie zapomnieć o innych nie mniej istotnych kwestiach.
Termin zawarcia umowy przeniesienia własności
Kupując nieruchomość na kredyt trzeba uwzględnić czas jaki potrzebny jest na proces kredytowy. W zależności od banku może trwać on od 7-14 dni nawet do 6-8 tygodni. Dlatego dla bezpieczeństwa transakcji lepiej zachować bufor bezpieczeństwa i ustalić termin dojścia do skutku umowy na min. 6 tygodni.
Termin przelania przez bank środków na konto zbywcy
Zwyczajowo przeniesienie własności mieszkania wiąże się z zapłatą określonej sumy. Natomiast specyfika kredytów zakłada, że bank dopiero po okazaniu aktu notarialnego w określonym terminie dokonuje przelewu kwoty kredytu stanowiącej cenę lub część ceny na konto zbywcy. Ten termin różni się między poszczególnymi bankami. Choć zdarzają się banki ekspresowe, które dokonują przelewu niemal natychmiast po złożeniu dyspozycji, to jednak normą jest ok. 5 dni roboczych, a. w przypadku kredytów z dopłatami – „Rodzina na swoim” (ze względu na wymóg otrzymania akceptacji BGK) dwa tygodni. Dlatego, aby nie narażać się na zastosowanie art. 777 kpc, warto wynegocjować przynajmniej 7 dni roboczych, aby nie martwić się niepotrzebnie, czy aby na pewno bank zdąży z wypłatą kredytu.
Termin wydania mieszkania
W przeciwieństwie do poprzednich terminów warto walczyć, aby termin wydania zakupionego mieszkania był jak najkrótszy. Czasem zdarza się, że zbywcom zależy na opóźnieniu wydania mieszkania w terminie dłuższym niż zwyczajowe 7 dni od zapłaty ceny. Jeśli nabywca nie ma nic przeciwko temu, to warto wykorzystać tą sytuację do negocjowania obniżenia z tego tytułu ceny.
Kwestia zabezpieczenia umowy przedwstępnej również podlega negocjacjom, ponieważ wypływa z różnorodnych interesów storn. Jeżeli nabywca jest pewny, że otrzyma kredyt i jest przekonany, że chce nabyć przedmiotowe mieszkanie, to wskazany jest zadatek, który skutecznie zniechęca zbywcę do bezpodstawnego zerwania umowy. W przeciwnym wypadku wystarczy zaliczka, którą w przypadku zerwania umowy przedwstępnej można będzie odzyskać.
Cena
Konstruktywne negocjacje poszczególnych punktów umowy przedwstępnej mogą być dobrym punktem wyjścia do ostatecznego ustalenia ceny mieszkania. Zdecydowana postawa podczas negocjacji może skłonić zbywcę do przypieczętowania umowy przedwstępnej symbolicznym lub nawet znaczącym rabatem.
Dobrze wynegocjowana i sporządzona umowa przedwstępna powinna zakończyć udane negocjacje i z pewnością będzie podstawą pomyślnego zakończenia transakcji.
Autorzy:
- Łukasz Ciołko
Księga Wieczysta czyli dokument tożsamości nieruchomości
Nie jesteś pewien stanu prawnego nieruchomości? Sprawdź jego Księgę wieczystą!
Księgi Wieczyste są niczym innym jak publicznym rejestrem, który przedstawia stan prawny nieruchomości.
Na jego podstawie można w prosty sposób ustalić komu i jakie prawa przysługują do danej nieruchomości. Jeśli treść księgi danej nieruchomości różni się od rzeczywistego stanu prawnego, np. dane prawo własności jest wpisane w kilku księgach wieczystych, należy w drodze procesu o uzgodnienie treści Księgi Wieczystej wyjaśnić zaistniałą sytuację. Wszelkie postępowania dotyczące tego typu sprawy regulują odpowiednie artykuły kodeksu postępowania cywilnego.
W Polsce Księgi Wieczyste są obecne od XVI w. i niektóre z nich wciąż mają moc prawną funkcjonując w rozumieniu obecnego prawa jako tzw. księgi dawne. Obecnie ich ustrój regulowany jest przez ustawę z 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece. Do roku 1991 prowadzone były przez państwowe biura notarialne, co zostało zmienione i kompetencje, jak się później okazało trafnie, przekazano sądom.
Księgi Wieczyste składają się z czterech działów przy czym dział pierwszy dzieli się dwa mniejsze. W Dziale I pierwszym znajdziemy dane pochodzące z ewidencji gruntów, pozwalające na oznaczenie nieruchomości (dział I-O) oraz ewentualne prawa związane z prawem własności (dział I-Sp). Dział II może zawierać oznaczenie właściciela lub specyficzną dla polskiego prawa cywilnego formę prawa podmiotowego, polegającą na przekazaniu w użytkowanie nieruchomości na czas określony od 40 do 99 lat (tzw. użytkowanie wieczyste). W Dziale III znaleźć się mogą prawa rzeczowe, czyli określony zakres uprawnień wobec nieruchomości, ograniczenia w rozporządzaniu nieruchomością lub użytkowaniem wieczystym oraz prawa osobiste i roszczenia ciążące na nieruchomości. Dział ten nie obejmuje roszczeń dotyczących hipotek. W ostatnim Dziale IV wpisywane są hipoteki, z dokładną specyfikacją czyli jej wysokości, walutą oraz rodzajem.
Ważne! Wpisów w księdze wieczystej dokonuje się na podstawie wniosków złożonych w sądzie wieczysto księgowym, wyjątkowo tylko, podobne wpisy są dokonywane przez różne organy administracyjne. Wniosek taki rozpatrywany jest przez sędziego lub referendarza sądowego i podlega on kontroli instancyjnej tj.: od każdego wpisu czy wniosku jest możliwość apelacji do sądu okręgowego.
Instytucja jaką są księgi wieczyste rządzą się pewnymi zasadami. Najważniejszą z nich jest jawność formalna, polegająca na tym, iż każdy może zapoznać się z treścią księgi wieczystej w związku z czym nie można się zasłaniać nieznajomością wpisów w niej. Nie dotyczy ta zasada akt księgi, które zawierają wszelkie wnioski jakie zostały złożone odnośnie danej księgi. W akta te ma wgląd jedynie osoba mająca interes prawny oraz notariusz.
Inną zasadą jest iż domniemywa się, że stan prawny ujawniony w księdze jest zgodny z rzeczywistością. Jak wcześniej zostało wspomniane, wszelkie rozbieżności mogą być usunięte w drodze procesu cywilnego.
Ważne! Ciekawostką jest tzw. rękojmia wiary publicznej księgi wieczystej. Jest to wyjątek od zasady, że nikt nie może udzielić więcej praw, niż sam ma. Polega ono na tym, iż np.: kupując nieruchomość od osoby wpisanej w księdze wieczystej jako właściciel stajemy się jej właścicielem, nawet jeśli osoba ta w rzeczywistości właścicielem nie była. Inną ciekawą zasadą jest również iż wszelkie prawa rzeczowe wpisane do księgi wieczystej, mają pierwszeństwo przed takimi nie wpisanymi.
Pomimo, iż instytucja ksiąg wieczystych może wydawać się przestarzała, doczekała się w Polsce cyfryzacji. Większość sądów nowe księgi zakłada już wyłącznie w formie elektronicznej, a te prowadzone w formie pisemnej są na bieżąco informatyzowane. Od czerwca 2010 roku, nie trzeba już udawać się do sądu w celu sprawdzenia co zawiera księga wieczysta ponieważ już ponad 65% ksiąg jest dostępnych w Internecie na stronach Ministerstwa Sprawiedliwości.
Autorzy:
- Jan Bijas
- Michał Wójtowicz
Zakup mieszkania obciążonego hipoteką
Szukając ofert mieszkań na rynku wtórnym kupujący z reguły omijają lokale z “historią”, czyli np. obciążone hipoteką. Czy słusznie? O tym, czy mieszkanie jest obciążone hipoteką można dowiedzieć się z działu IV jego Księgi Wieczystej.
Jeśli hipoteka jest skutkiem udzielonego kredytu na zakup mieszkania, to właśnie w KW powinna być wpisana nazwa banku kredytującego, numer umowy kredytowej oraz wysokość udzielonego kredytu. Utrudnienia w zakupie mieszkania z hipoteką wynikają z powszechnie stosowanej bankowej praktyki, że na jednej nieruchomości może istnieć tylko jedna hipoteka. Oznacza to, że żaden bank nie będzie zainteresowany wpisem swojej hipoteki na drugim miejscu, pod już istniejącym zadłużeniem.
Hipoteka wygasa w momencie całkowitej spłaty kredytu. Jednak dopiero po złożeniu wniosku o jej wykreślenie wraz z zaświadczeniem banku o spłacie zobowiązania, sąd wieczysto-księgowy usunie wpis hipoteki z Księgi Wieczystej. Proces ten może trwać, w zależności od miejscowości, od kilku tygodni do nawet 6 miesięcy. Jednak jego zakończenie jest konieczne, aby bank nabywcy mógł wpisać swoją hipotekę na danej nieruchomości.
Z tego względu zakup mieszkania obciążonego hipoteką może wydawać się trudny do zrealizowania, a na pewno uciążliwy. Jednak nie musi tak być, jeśli dochowa się kilku formalności.
Ważne! Żaden bank nie dokona wpisu swojej hipoteki w Księdze Wieczystej na drugim miejscu, pod już istniejącą hipoteką banku zbywcy. Kolejność składania dokumentów przy finansowaniu nieruchomości obciążonej hipoteką jest więc bardzo ważna.
Kwestią najistotniejszą będzie uzyskanie przez zbywcę zgody banku kredytującego na sprzedażmieszkania. O ile spłata kredytu przebiega terminowo i bez zakłóceń, to uzyskanie tegodokumentu będzie formalnością.
Kolejnym wymogiem będzie opinia banku zbywcy na temat obsługiwanego kredytu, w której powinny znaleźć się następujące informacje:
• wysokość kwoty pozostała do spłaty (w walucie, w której kredyt został udzielony);
• numer rachunku na który ma trafić ta kwota;
• oświadczenie banku o udzieleniu zgody na wykreślenie hipoteki, niezwłocznie po utrzymaniu całkowitej kwoty pozostałej do spłaty z tytułu udzielnego kredytu.
O wydanie opinii stara się zbywca i w praktyce później udostępnia ten dokument kupującemu. Opinia taka podlega opłacie zgodnie z obowiązującą w danym banku „Tabelą opłat i prowizji” (średnio od 50 do 100 zł). Na jej otrzymanie trzeba poczekać od 2-3 do 21 dni, w zależności od instytucji.
Mając komplet dokumentów nieruchomości, w tym dwa opisane powyżej, nabywca może składać wniosek kredytowy w wybranym banku. Ważne jest, że nie musi to być ten sam bank, w którym kredyt zaciągnął sprzedający. Teoretycznie jest możliwe przejęcie przez kupującego kredytu zbywcy w ramach tego samego banku, ale ze względu na dynamikę ofert kredytowych, takie rozwiązania nie są w praktyce stosowane.
Po uzyskaniu kredytu na zakup mieszkania, nabywca może w końcu podpisać notarialną umowę przeniesienia własności.
Bardzo ważne jest, aby w akcie notarialnym znalazł się zapis mówiący, że ustalona cena mieszkania zostaje podzielona na dwie części, z czego:
• pierwsza będzie przeznaczona na całkowitą spłatę kredytu zbywcy i trafi bezpośrednio na rachunek banku kredytującego zbywcę;
• druga zasili bezpośrednio konto zbywcy.
Po wypłacie kredytu, sprzedający powinien uzyskać zaświadczenie ze swojego banku o całkowitej spłacie kredytu, wraz z wyrażeniem zgody banku na wykreślenie hipoteki. Dokument ten będzie podstawą do złożenia wniosku o wykreślenie hipoteki.
Od tego momentu nabywca może złożyć wniosek o wpis hipoteki swojego banku kredytującego. Przeprowadzona w ten sposób sekwencja zdarzeń umożliwia zakup mieszkania na kredyt przy jednoczesnej spłacie kredytu hipotecznego zbywcy.
Nabywanie nieruchomości, która pod względem prawnym nie jest do końca „czysta”, wiąże się z uciążliwym wzrostem dokumentacji kredytowej i wydłużeniem czasem procesowania. Sprawa jest jednak warta zachodu – rekompensatą większej ilości formalności często bywa znacznie atrakcyjniejsza cena.
Autorzy:
- Łukasz Ciołko
Aspekty prawne i kredytowe umów przedwstępnych
Zakup nieruchomości na kredyt wiąże się z reguły z koniecznością podpisania umowy przedwstępnej. Dlaczego zapisy umowy przedwstępnej są istotne i o czym trzeba pamiętać podpisując taką umowę?
Umowa przedwstępna zakupu nieruchomości, jak sama nazwa wskazuje, reguluje warunki dojścia do skutku umowy przeniesienia własności, czyli umowy przyrzeczonej. Od stron umowy zależy jaką treść i zakres będzie miała taka umowa, ale wskazane jest, aby regulowała istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. Umowa przedwstępna w sposób naturalny określa warunki dojścia do skutku umowy przyrzeczonej.
Nawet w najbardziej minimalistycznej wersji umowy przedwstępnej należy pamiętać o:
- określeniu przedmiotu umowy oraz jego cen,
- zawarciu docelowych terminów.
Ważne! Istotne jest, aby został opisany status prawny przedmiotu umowy wraz ze wskazaniem tytułu własności oraz oznaczeniem jego księgi wieczystej. Jeżeli występują ograniczone prawa rzeczowe (np. hipoteka, służebności) lub wady prawne nieruchomości to powinny być również opisane.
Ustalenie terminu zawarcia umowy przyrzeczonej ma bezpośredni związek z procesem kredytowym. Należy pamiętać, aby termin ten uzależnić od okresu oczekiwania na przyznanie kredytu. W zależności od banku oraz bieżącej sytuacji na rynku kredytowym termin ten może wynosić od 2 do nawet 10 tygodni. Im odleglejsza data zawarcia umowy przyrzeczonej, tym więcej szans na uzyskanie korzystnego kredytu.
Dodatkowymi, często stosowanymi, elementami umowy przedwstępnej są zabezpieczenia w postaci zadatku lub zaliczki albo kary umowy z tytułu nie dojścia do skutku umowy przyrzeczonej. Zapisy te mają na celu wzmocnienie woli stron oraz uprawdopodobnienie sfinalizowanie transakcji. W przeciwnym wypadku strona, która doprowadza do zerwania umowy ponosi konsekwencje finansowe na rzecz drugiej strony.
Co do zasady strony mogą zawrzeć umowę przedwstępną w dowolnej formie. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, iż w zależności od tego czy umowa przedwstępna zostanie zawarta w tej samej formie co umowa przyrzeczona czy też w innej formie, prawo przewiduje różne skutki prawne. Dla zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości przewidziana jest forma aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Dla umowy przedwstępnej taki rygor już nie obowiązuje. Jeśli jednak strony zawrą umowę przedwstępną również w formie aktu notarialnego, to druga strona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej. A zatem gdyby kontrahent uchylał się od zawarcia umowy przyrzeczonej, strona uprawniona do zawarcia takiej umowy może wystąpić do sądu z pozwem o zawarcie umowy sprzedaży nieruchomości. Sąd uwzględni powództwo, gdy warunki tej umowy zostały już wcześniej poprawnie ustalone w umowie przedwstępnej (dokładnie określona nieruchomość i cena) oraz gdy umowa ta została zawarta w formie aktu notarialnego.
Ważne! Umowa przedwstępna może zostać zawarta także w innej formie, nawet w formie zwykłej pisemnej i nie spowoduje to nieważności umowy przedwstępnej. W takim jednak przypadku – gdy chodzi o sprzedaż nieruchomości, a kontrahent uchyla się od jej zawarcia – strona uprawniona nie będzie mogła dochodzić przed sądem zawarcia umowy przyrzeczonej.
Umowa przedwstępna, nie ma doniosłości prawnej właściwej umowy kupna – sprzedaży, ale od ustaleń i terminów w niej zapisanych niejednokrotnie zależy czy transakcja dojdzie do skutku oraz jakie konsekwencje ponoszą strony umowy w sytuacji przeciwnej. Dobrze wynegocjowana i sporządzona umowa przedwstępna powinna chronić w równym stopniu tak zbywcę jak i nabywcę nieruchomości.
Autorzy:
- Łukasz Ciołko
Umowa kredytowa – jak ją czytać?
Okres oczekiwania na kredyt często osłabia czujność kredytobiorców, którzy zestresowani długim procesowaniem wniosku kredytowego i nagleni terminami podpisują bez głębszych refleksji umowę kredytową. Na co warto zwrócić uwagę przed podpisaniem umowy kredytowej?
Umowy kredytowe składają się na ogół z kilku części i choć stanowią całość niektóre fragmenty są szczególnie istotne. Aby prawidłowo przeanalizować umowę trzeba zapoznać się z jej strukturą.
Część szczegółowa
Część szczegółowa umowy jest najczęściej pierwszą częścią umowy. Zawiera ona indywidualne ustalenia między bankiem a klientem, czyli warunki udzielenia kredytu oraz związane z nim koszty.
Ważne! Ze względu na indywidualność, tej części umowy należy poświęcić najwięcej uwagi.
Umowa kredytowa powinna zawierać warunki, które zostały ustalone na etapie procesu kredytowego w decyzji kredytowej. Warto pamiętać, że umowy są sporządzane przez inne komórki banku, niż te, które wydają decyzje kredytowe, a co za tym idzie dość często zdarzają się pomyłki w zapisach. Z punktu widzenia kredytobiorcy wychwycenie rozbieżności jest kluczowe zanim podpisze się umowę. W późniejszym etapie może być już za późno. Warto zwracać uwagę, czy wszystkie wnioskowane elementy takie jak okres karencji czy dzień spłaty kredytu zostały utrzymane. Szczególnie ważne są oczywiście wysokość marży i innych opłat kredytowych.
Wzmocnieniem części szczegółowej umowy jest fakt, że bez zgody obu storn umowy nie można zmieniać jej treści. Oznacza to, że bez zgody kredytobiorcy bank nie może podnieść marży kredytu, skrócić okresu kredytowania czy zmienić walutę spłaty.
Część ogólna
Dalsza część umowy również nie podlega jednostronnym zmianom. W przeciwieństwie do części szczegółowej nie podlega jednak negocjacji, stanowi bowiem regulamin kredytu odgórnie określanym przez bank. W części tej znajduje się opis terminów stosowanych w umowie, wymagań banku odnośnie do kredytobiorcy, jak również regulacje dotyczące potencjalnych sytuacji problematycznych związanych ze spłatą kredytu. Zapoznanie się z tą częścią umowy jest ważne dla samego zrozumienia zapisów całego dokumentu, jak również wszelkich konsekwencji, które z nim się wiążą. Istnieje niepisana zasada, że im bardziej trudna do przyswojenia jest treść części ogólnej umowy, tym ostrożniej trzeba podchodzić do kredytującego banku. Z tego powodu przed podpisaniem umowy warto dopytywać się pracownika banku bądź eksperta kredytowego o wszelkie niezrozumiałe zapisy, aby uniknąć nieprzyjemnych sytuacji w przyszłości.
Tabela opłat i prowizji
Wszelkie opłaty operacyjne (np. za przewalutowanie, za wydanie opinii o kredycie czy za częściową jego spłatę) zawarte są w dokumencie zwanym zazwyczaj „Tabelą opłat i prowizji”. O ile obie części umowy (szczegółowa i ogólna) stanowią „twardą” część umowy, o tyle załącznik do umowy w postaci tzw. „Tabeli opłat i prowizji” może ulegać zmianie jednostronnej, ponieważ zależy od decyzji zarządu banku. Aby skutecznie zmienić wysokość obowiązujących opłat operacyjnych takich jak opinia o spłacie kredytu, wysokość prowizji za nadpłatę kredytu czy też wydłużenie okresu kredytowania, bank nie musi uzyskać zgody kredytobiorcy, a jedynie poinformować go listownie.
Załączniki
Treść umowy kredytowej stanowią również załączniki. Mogą wśród nich być np. weksel in blanco, oświadczenia: o poddaniu się egzekucji, o ustanowieniu hipoteki, o cesji wierzytelności na bank polisy ubezpieczenia mieszkania i inne. Dokumenty te są integralną częścią umowy, o czym kredytobiorca mógłby przekonać się w sytuacji zaistnienia problemów ze spłata kredytu. W związku tym przed podpisaniem tych oświadczeń warto uzyskać pełną informację do czego upoważniamy bank.
Umowa kredytowa jest standardową umową regulowaną przez prawo bankowe. Jednak, ze względu na długi okres jej trwania oraz konsekwencje w życiu kredytobiorcy, przed podpisaniem umowy należy ją bardzo dokładnie przestudiować. Warto zadać niezbędne pytania pracownikowi banku i prosić o wyjaśnienie niezrozumiałych terminów, ponieważ niewiedza może w przyszłości słono kosztować, a nieznajomość prawa, także tego umownego, po prostu szkodzi.
Autorzy:
- Łukasz Ciołko
Wycena mieszkania a kredyt i hipoteka
Kredyty zabezpieczone hipoteką należą do najniżej oprocentowanych kredytów dostępnych na rynku. Niskie odsetki wynikają przede wszystkim z wysokiego wskaźnika spłacalności tych kredytów oraz zabezpieczenia ich pełnej spłaty na nieruchomości.
Od tego jaką wartość dla banku ma nasze mieszkanie lub dom zależy nie tylko wysokość finansowania, ale również jego warunki. Wycena nieruchomości mającej stanowić zabezpieczenia jest więc istotnym elementem procesu wnioskowania o kredyt hipoteczny.
Jedną z najprostszych form wyceny jest weryfikacja wartości wykonywana przez pracownika banku w oparciu o oferty sprzedaży. Osoba z banku sprawdza dostępne (np. w Internecie) oferty sprzedaży mieszkań o podobnym metrażu w tej samej okolicy i na tej podstawie szacuje wartość nieruchomości. Niekiedy w takich przypadkach bank zleca dodatkowo inspekcję nieruchomości, rzadziej istnieje możliwość dostarczenia własnych zdjęć. Inspekcja nieruchomości ma szczególne znaczenie w przypadku mieszkań na rynku pierwotnym, gdzie zdjęcia mają potwierdzić aktualny stan zaawansowania prac budowlanych. Koszt takiej operacji wynosi do trzystu złotych, ale w niektórych bankach może być nawet bezpłatny.
Bardziej oficjalną formą wyceny jest tzw. operat szacunkowy. Jest to urzędowy dokument przygotowany przez licencjonowanego rzeczoznawcę majątkowego, czyli osobę uprawnioną do dokonywania oszacowania wartości nieruchomości. Bardzo często wycena jest wykonywana na podstawie metody porównawczej, tj. w oparciu o inne sprzedawane nieruchomości. Wycena rzeczoznawcy jest bardziej dokładna, ponieważ opiera się na cenach transakcyjnych, a nie ofertowych (rzeczoznawcy mają dostęp do odpowiednich baz danych) i uwzględnia inne czynniki, jak np. lokalizację, standard wykończenia, stan budynku, etc.
Poszczególne banki wymagają wyceny na różnych etapach procesu kredytowego. Niektóre żądają dostarczenia oszacowania nieruchomości już na etapie wnioskowania o kredyt. Czasami możliwe jest również dostarczenie wyceny po wstępnej decyzji finansowej. Jest to sytuacja bardziej korzystna, ponieważ na tym etapie mamy już zweryfikowaną zdolność kredytową i jedynie pozytywna weryfikacja nieruchomości dzieli nas od uzyskania kredytu.
Ważne! Operat szacunkowy jest zazwyczaj wykonywany na zlecenie banku. Nawet jeśli możemy samodzielnie zlecić wykonanie operatu, rzeczoznawca musi pochodzić z listy rzeczoznawców zaakceptowanej przez dany bank. Jedynie nieliczne instytucje finansowe zezwalają na dostarczenie operatu szacunkowego wykonanego przez dowolnego rzeczoznawcę. Koszt operatu szacunkowego dla mieszkań wynosi ok. 400-600 złotych, natomiast dla domu lub działki budowlanej jest to wydatek rzędu 800-1000 złotych. Bardziej skomplikowana i kosztowna jest wycena nietypowych nieruchomości, jak całe kamienice, hale fabryczne czy też działki przemysłowe.
Koszt wyceny nieruchomości związany z zaciągnięciem kredytu mieszkaniowego waha się od zera do kilkuset złotych i przybiera różne formy w zależności od banku. Dobrą praktyką kredytową jest wnioskowanie o kredyt hipoteczny w kilku bankach. O ile to możliwe, należy odpowiednio wybrać rzeczoznawcę majątkowego akceptowanego przez wszystkie wybrane banki. Pozwoli to oszczędzić i tak niemałe koszty związane z zaciąganiem kredytu hipotecznego i przyspieszyć proces otrzymania kluczy do własnego M.
Autorzy:
- Romuald Pilitowski
Czy można ubiegać się o kredyt bez umowy przedwstępnej?
Podpisanie umowy przedwstępnej zakupu nieruchomości najczęściej wiąże się z wpłatą zadatku lub zaliczki. Gdy nie ma pewności czy bank sfinalizuje pozostałą część transakcji warto wybrać mniej ryzykowną ścieżkę, która umożliwia wnioskowanie o kredyt bez angażowania środków pieniężnych.
Najprostszą opcją jest uzyskanie decyzji kredytowej opartej tylko na dokumentachmieszkania. W tym wypadku bank wydaje wstępną decyzję kredytową (tzw. finansową) uwarunkowaną przedłożeniem dokumentów dotyczących nieruchomości, w tym umową przedwstępną. Jest to dobre rozwiązanie dla osób niepewnych swojej zdolności kredytowej. Do instytucji praktykujących takie procedurę należą m.in. BZ WBK, Kredyt Bank i Lukas Bank. finansowych wnioskodawcy i deklaracji wartości.
Ważne! Zdecydowanie większa część tych banków przeprowadza pełną analizę kredytową, ale zamiast na umowie przedwstępnej bazuje na oświadczeniu zbywcy o woli sprzedaży mieszkania. W części z nich wymagane będą niektóre dokumenty dotyczące nieruchomości np. operat szacunkowy w DnB Nord, czy akt notarialny potwierdzający własność zbywcy w przypadku Nordea Bank. Co do zasady jednak na rynku wtórnym istnieje możliwość uniknięcia zawierania umowy przedwstępnej.
Odmiennie sytuacja przedstawia się na rynku pierwotnym. W bankach takich jak: Millennium, Eurobank, Raiffeisen, ING, PKO BP wykluczono możliwość wnioskowania bez umowy przedwstępnej w sytuacji kiedy jest to zakup od dewelopera. W innych bankach wymagana jest przynajmniej umowa rezerwacyjna lub niepodpisany draft umowy przedwstępnej. Zdarza się również, że wymagane są oba te dokumenty (DnB Nord, mBank).
W nielicznych przypadkach instytucje kredytujące wymagają zamiast umowy przedwstępnej pisemnego porozumienia stron o woli zawarcia transakcji oraz wszystkich dokumentów standardowych dla rynku pierwotnego (łącznie z oświadczeniem inwestora zastępczego np. w Nordea Bank, Polbank). Wnioskowanie bez umowy przedwstępnej jest wykluczane w przypadku ubiegania się o kredyt z dopłatami w ramach programu „Rodzina na swoim”.
Ważne! Decydując się na zakup mieszkania na kredyt warto ograniczyć ryzyko nieotrzymania kredytu i jeśli nie ma przeciwwskazań skorzystać z opcji wnioskowania bez umowy przedwstępnej. Niektóre banki niechętnie podchodzą do takiej praktyki, można jednak bez problemu takie, które podpisanej umowy przedwstępnej od nas wymagać nie będą.
Autorzy:
- Michał Wójtowicz
Jakie formy zabezpieczenia są stosowane przy kredycie hipotecznym?
Zdążyliśmy już się do tego przyzwyczaić, iż zabezpieczeniem kredytu hipotecznego jest wpisana w dziale czwartym księgi wieczystej hipoteka (lub hipoteki). Jest to wprawdzie podstawowa, ale w żadnym wypadku nie jedyna forma zabezpieczenia.
Banki, jak się bowiem okazuje, dysponują dość pokaźnym arsenałem środków, które wykorzystują do zabezpieczenia swoich wierzytelności.
Od dnia uruchomienia kredytu do dnia rozpatrzenia przez sąd wniosku o wpisanie hipoteki mija od kilku tygodni do nawet sześciu miesięcy. Czy to oznacza, iż w okresie przejściowym bank nie jest w ogóle zabezpieczony? Niekoniecznie. Instytucje finansowe wymagają bowiem w tym okresie tzw. ubezpieczenia pomostowego. Jest to ochrona mająca zabezpieczyć instytucję finansową przed brakiem możliwości ustanowienia hipoteki. Mimo, iż takie sytuacje zdarzają się niezwykle rzadko, składki ubezpieczenia pomostowego są dość znacznym obciążeniem dla kredytobiorcy.
Kolejną formą zabezpieczenia jest ubezpieczenie niskiego wkładu własnego. Jest to dodatkowa forma pokrycia wierzytelności banku na wypadek, kiedy wartość zabezpieczenia (nieruchomości) spadnie w stosunku do kwoty kredytu (np. w wyniku osłabienia się złotówki dla kredytu walutowego). Może się w takiej sytuacji okazać, iż wartość kredytu przewyższa wartość nieruchomości i w przypadku sprzedaży wymuszonej nie będzie mogła pokryć zobowiązania.
Powszechnie stosowanym przez instytucje finansowe środkiem jest również ubezpieczenie nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych (tzw. „ubezpieczenie murów”) wraz z cesją na rzecz banku. W przypadku zajścia kataklizmu może się okazać, iż nieruchomość ulega całkowitemu zniszczeniu i nie nadaje się już do zamieszkania. W takiej sytuacji towarzystwo ubezpieczeniowe powinno wypłacić do banku jako beneficjenta ubezpieczenia należne odszkodowanie, a ten z kolei powinien otrzymaną kwotę zaliczyć w poczet spłaty kredytu. Ponieważ zajście tak ekstremalnych zdarzeń jest mało prawdopodobne, składka ubezpieczenia jest relatywnie niska. Podobnie jak w przypadku ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych, banki stosują podobne formy w przypadku ubezpieczenia na życie, ubezpieczenia od utraty pracy i innych ubezpieczeń.
Innym sposobem pokrycia wierzytelności jest poręczenie cywilne. Poręczyciel z chwilą niewykonania zobowiązania przez dłużnika, jest zobowiązany wykonać je samodzielnie. Dość rzadko stosowanym, ale również spotykaną formą zagwarantowania spłaty kredytu jest zabezpieczenie na akcjach, obligacjach, lokatach bankowych, czy też nawet udziałach w firmie. Do czasu zwolnienia zabezpieczenia dłużnik nie może swobodnie rozporządzać posiadanymi aktywami.
Ważne! W przypadku praktycznie każdego kredytu hipotecznego stosowany jest weksel własny in blanco wraz z deklaracją wekslową albo poddanie się egzekucji bankowej (wykorzystywane wymiennie). Oba dokumenty przyspieszają znacząco możliwość egzekucji długu.
Dość często banki stosują również jako formę zapewnienia spłaty kredytu pełnomocnictwo do pobierania z konta wszelkich należności związanych z umową kredytową. Pełnomocnictwo takie jest zazwyczaj nieodwołalne i nie wygasa z chwilą śmierci kredytobiorcy. Zgodnie z jego treścią bank ma prawo do samodzielnego pobierania raty i innych zobowiązań wynikających z umowy ze środków zdeponowanych na koncie klienta.
Jak widać nazwa kredyt hipoteczny może być nieco myląca. Paleta form zabezpieczenia, jaką stosują instytucje finansowe przy tego typu kredytach jest dużo szersza niż mogłoby to się wydawać. Nie zmienia to jednak faktu, iż to właśnie dzięki zabezpieczeniu hipotecznemu, kredyty mieszkaniowe należą z jednej strony do najtańszych, a z drugiej – do najlepiej spłacanych wierzytelności bankowych.
Autorzy:
- Romuald Pilitowski
Rodzaje zabezpieczeń kredytu hipotecznego
Podstawową formą zabezpieczenia kredytu hipotecznego jest wpisana w dziale czwartym księgi wieczystej hipoteka (lub hipoteki). Nie jest to jednak jedyne stosowane rozwiązanie.
Banki, jak się bowiem okazuje, dysponują dość pokaźnym arsenałem środków, które wykorzystują do zabezpieczenia swoich wierzytelności.
Od dnia uruchomienia kredytu do dnia rozpatrzenia przez sąd wniosku o wpisanie hipoteki, mija od kilku tygodni do nawet sześciu miesięcy. Czy to oznacza, iż w okresie przejściowym bank nie jest w ogóle zabezpieczony? Niekoniecznie. Instytucje finansowe wymagają bowiem w tym okresie tzw. ubezpieczenia pomostowego. Jest to ochrona mająca zabezpieczyć instytucję finansową przed brakiem możliwości ustanowienia hipoteki. Mimo, iż takie sytuacje zdarzają się niezwykle rzadko, składki ubezpieczenia pomostowego są dość znacznym obciążeniem dla kredytobiorcy.
Kolejną formą zabezpieczenia jest ubezpieczenie niskiego wkładu własnego. Jest to dodatkowa forma pokrycia wierzytelności banku na wypadek, kiedy wartość zabezpieczenia (nieruchomości) spadnie w stosunku do kwoty kredytu (np. w wyniku osłabienia się złotówki dla kredytu walutowego). W takim wypadku wartość kredytu przewyższa wartość nieruchomości i w przypadku sprzedaży wymuszonej nie będzie mogła pokryć zobowiązania.
Powszechnie stosowanym przez instytucje finansowe środkiem jest również ubezpieczenie nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych (tzw. „ubezpieczenie murów”) wraz z cesją na rzecz banku. W przypadku zajścia kataklizmu może się okazać, iż nieruchomość ulega całkowitemu zniszczeniu i nie nadaje się już do zamieszkania. W takiej sytuacji towarzystwo ubezpieczeniowe powinno wypłacić bankowi, jako beneficjentowi ubezpieczenia, należne odszkodowanie, a ten z kolei powinien otrzymaną kwotę zaliczyć w poczet spłaty kredytu. Ponieważ zajście tak ekstremalnych zdarzeń jest mało prawdopodobne, składka ubezpieczenia jest relatywnie niska. Podobnie jak w przypadku ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych, banki stosują podobne formy w przypadku ubezpieczenia na życie, ubezpieczenia od utraty pracy i innych ubezpieczeń.
Innym sposobem pokrycia wierzytelności jest poręczenie cywilne. Poręczyciel z chwilą niewykonania zobowiązania przez dłużnika, jest zobowiązany wykonać je samodzielnie.
Dość rzadko stosowaną formą zagwarantowania spłaty kredytu jest zabezpieczenie na akcjach, obligacjach, lokatach bankowych, czy też nawet udziałach w firmie. Do czasu zwolnienia zabezpieczenia dłużnik nie może swobodnie rozporządzać posiadanymi aktywami.
W przypadku praktycznie każdego kredytu hipotecznego stosowany jest weksel własny in blanco wraz z deklaracją wekslową albo poddanie się egzekucji bankowej (wykorzystywane wymiennie). Oba dokumenty przyspieszają znacząco możliwość egzekucji długu.
Dość często banki stosują również jako formę zapewnienia spłaty kredytu, pełnomocnictwo do pobierania z konta wszelkich należności, związanych z umową kredytową. Pełnomocnictwo takie jest zazwyczaj nieodwołalne i nie wygasa z chwilą śmierci kredytobiorcy. Zgodnie z jego treścią, bank ma prawo do samodzielnego pobierania pieniędzy, zdeponowanych na koncie klienta, na pokrycie rat i innych zobowiązań, wynikających z umowy.
Jak widać nazwa „kredyt hipoteczny”, sugerująca jedynie zabezpieczenie hipoteczne, może być nieco myląca. Paleta form zabezpieczenia, jaką stosują instytucje finansowe przy tego typu kredytach, jest dużo szersza niż mogłoby to się wydawać. Nie zmienia to jednak faktu, iż to właśnie dzięki zabezpieczeniu hipotecznemu, kredyty mieszkaniowe należą z jednej strony do najtańszych, a z drugiej – do najlepiej spłacanych wierzytelności bankowych.
Autorzy:
- Romuald Pilitowski